Ο ελληνιστικός πολιτισμός

Ο ελληνιστικός πολιτισμός είναι συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού της κλασικής εποχής. Ο Μέγας Αλέξανδρος με τις κατακτήσεις του έφερε τον Ελληνισμό μέχρι τις Ινδίες. Μαζί έφερε και τον ελληνικό πολιτισμό. Σταδιακά, οι λαοί της Ανατολής δέχθηκαν την επίδραση του Ελληνισμού, αλλά και οι Έλληνες επηρεάστηκαν από τους λαούς της Ανατολής, τους οποίους μέχρι τότε περιφρονούσαν ως βαρβάρους.

           

Έτσι, λοιπόν, αναπτύχθηκε ένας νέος πολιτισμός, ο οποίος ήταν σύνθεση ελληνικών και ανατολικών στοιχείων. Αυτός ο νέος πολιτισμός ονομάζεται ελληνιστικός και επικράτησε του τρεις αιώνες πριν τη γέννηση του Χριστού. Ειχε χαρακτήρα οικουμενικό, δηλαδή, παγκόσμιο, επειδή επικράτησε σε Ανατολή και Δύση, δηλαδή, σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο.

            ● Τη περίοδο αυτή αναπτύχθηκαν μεγάλες πόλεις, οι οποίες έγιναν όχι μόνο διοικητικά και οικονομικά, αλλά και σπουδαία πολιτιστικά κέντρα. Τέτοιες σπουδαίες πόλεις ήταν η Αλεξάνδρεια (Βόρεια Αφρική), η Αντιόχεια (Συρία) και η Πέργαμος (Μικρά Ασία).

            Η Αλεξάνδρεια ιδρύθηκε το 331 π.Χ. από τον Μ. Αλέξανδρο. Εκεί κατοικούσαν Έλληνες, Αιγύπτιοι και Εβραίοι. Ήταν πολύ σημαντικό λιμάνι, είχε περίφημο Μουσείο και Βιβλιοθήκη και ο Φάρος της είναι ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

            Η Αντιόχεια ιδρύθηκε από το Σέλευκο το 300 π.Χ. Είχε λαμπρά οικοδομήματα και αγάλματα. Αρχικά την κατοίκησαν Μακεδόνες, Αθηναίοι, Κρήτες και Κύπριοι. Δηλαδή, στην αρχή ήταν μια καθαρά ελληνική πόλη. Σιγά – σιγά, όμως, μετανάστευσαν εκεί και άλλοι άνθρωποι από ασιατικά έθνη. Έτσι, έγινε πολυπολιτισμικό κέντρο.

            Η Πέργαμος ήταν η πρωτεύουσα του κράτους των Ατταλιδών στη Μικρά Ασία. Ήταν φημισμένη για τη Βιβλιοθήκη της, για την ανακάλυψη της γραφής σε περγαμηνή (φύλλο από δέρμα κατσίκας), για τη δημιουργία Μουσείου (όπως τα σύγχρονα μουσεία) και τον περίφημο βωμό του Διός.

            ● Η ελληνική γλώσσα ήταν το κοινό εργαλείο επικοινωνίας σε ολόκληρο τον κόσμο της εποχής αυτής. Διαδόθηκε σε μια μορφή που λέγεται Κοινή Ελληνική, η οποία ήταν πιο απλή και πιο εύκολη από την κλασική αττική διάλεκτο, και στα γραπτά και στα προφορικά.

            ● Επίσης, για κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους διαμορφώθηκαν νέες θρησκευτικές πεποιθήσεις.  Εκτός από τις παραδοσιακές λατρείες, επικράτησαν κυρίως λατρείες με μυστηριακό χαρακτήρα, όπως το Ελευσίνια Μυστήρια, οι διονυσιακές Τελετές, τα μυστήρια της Ίσιδας, η λατρεία του Σάραπη, κ.α. Η συγχώνευση πολλών και διαφορετικών θρησκευτικών δοξασιών της εποχής αυτής είναι γνωστή ως θρησκευτικός συγκρητισμός.

            ● Στον τομέα των γραμμάτων, έγινε για πρώτη φορά η μαζική παραγωγή βιβλίων, με τα νέα υλικά του παπύρου και της περγαμηνής. Οι πρώτοι φιλόλογοι ονομάστηκαν γραμματικοί και ασχολήθηκαν με αντιγραφή και σχολιασμό των έργων των μεγάλων ελλήνων κλασικών συγγραφέων. Δημιουργήθηκαν πολλά νέα λογοτεχνικά έργα στην ποίηση (Μένανδρος), αλλά, κυρίως, στην ιστοριογραφία (Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης) και στη Φιλοσοφία (Ζήνων ο Αθηναίος, Επίκουρος ο Αθηναίος).

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ / ΣΤΑΓΕΙΡΑ
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

            ● Η επιστήμη γνώρισε λαμπρή ανάπτυξη τα χρόνια αυτά. Πρώτος στην ταξινόμηση της γνώσης ήταν ο μεγάλος Χαλκιδικιώτης φιλόσοφος Αριστοτέλης. Ο Αριστοτέλης ανάπτυξε την επιστημονική σκέψη σε όλους τους τομείς της γνώσης και άφησε έργο λαμπρό, το οποίο καθόρισε την πορεία ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού, από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα.

            Στους τρεις αιώνες των ελληνιστικών χρόνων αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα η Γεωγραφία (Νέαρχος, Πυθέας, Ερατοσθένης), η Αστρονομία (Αρίσταρχος ο Σάμιος – διατύπωσε τη θεωρία της σφαιρικότητας της Γης και της διπλής κίνησής της, γύρω από τον άξονά της και γύρω από τον Ήλιο), τα Μαθηματικά (Ευκλείδης), οι Φυσικές Επιστήμες (Αρχιμήδης), η Βιολογία (Ηρόφιλος), η Ιατρική (Ιπποκράτης, Γαληνός), κ.α.

            ● Οι Καλές Τέχνες γνώρισαν, επίσης, μεγάλη άνθιση. Η Αρχιτεκτονική, η Πλαστική, η Ζωγραφική, τα Κοσμήματα, η Υαλουργία έδωσαν λαμπρά και αξεπέραστα αριστουργήματα.