Η κρίση της πόλης – κράτους

Αμέσως μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, κατά τον 4^ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις – κράτη αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό τους (οικονομική – κοινωνική – πολιτική κρίση) και στο εξωτερικό, δηλαδή στις σχέσεις τους με τις άλλες ελληνικές πόλεις – κράτη (άγριος ανταγωνισμός και ένοπλες συγκρούσεις).

Η άσχημη αυτή κατάσταση έδωσε στους Πέρσες τις κατάλληλες ευκαιρίες να κάνουν πολλές παρεμβάσεις υπέρ της μιάς ή της άλλης πόλης, δίνοντά τες χρήματα, ώστε να πολεμούν μεταξύ τους. Φυσικά, ο πολιτικός στόχος των Περσών ήταν να διασπάσουν τις ελληνικές δυνάμεις και να κατακτήσουν οι ίδιοι ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο.

Στα πλαίσια της παραπάνω κατάστασης, οι Πέρσες υποκίνησαν τον Βοιωτικό ή Κορινθιακό πόλεμο (395-386 π.Χ.) ανάμεσα στους Σπαρτιάτες και τη συμμαχία της Θήβας – Κορίνθου – Άργους- Αθήνας.

Ο πόλεμος αυτός τελείωσε με τη Βασίλειο (από το όνομα του Μεγάλου Βασιλιά των Περσών) ή Ανταλκίδειο ειρήνη, η οποία ήταν μειωτική για τον ελληνισμό.

Σύμφωνα με τους όρους της παραπάνω ειρήνης, οι Πέρσες πήραν τις λαμπρές ελληνικές πόλεις στα παράλια της Μικράς Ασίας και την Κύπρο. Οι δύο μεγάλες, αντίπαλες ελληνικές συμμαχίες διαλύθηκαν και οι ελληνικές πόλεις κηρύχθηκαν αυτόνομες (εκτός από τα νησιά Ίμβρο, Λήμνο και Σκύρο, που παρέμειναν στους Αθηναίους).

Στη συνέχεια και ύστερα από τους Σπαρτιάτες, ηγεμονική δύναμη στην Ελλάδα έγινε η Θήβα. Η ηγεμονία των Θηβαίων άρχισε με τη μάχη στα Λεύκτρα (371 π.Χ.) και τελείωσε με τη μάχη της Μαντίνειας (362 π.Χ.).

Αυτή ήταν μια περίοδος παρακμής και αλληλοσπαραγμού για τις ελληνικές πόλεις, που χαρακτηρίζεται από τον παρεμβατικό ρόλο των Περσών.